ns brein is bijzonder knap en kan meer dan wij nu weten, maar het is zeker niet perfect.
Je brein helpt je, zet je in de goede richting en geeft je soms ronduit verkeerde informatie. Ook op het gebied van criminaliteit en veiligheid. Het vergeet soms belangrijke details bij getuigenissen of het registreert duidelijk zichtbare kenmerken helemaal niet. Soms negeert het belangrijke informatie waardoor je verkeerde beslissingen neemt, of zelfs gevaar loopt. Zo kunnen pubers bijvoorbeeld gaan scooter rijden zonder helm of diefstallen begaan omdat het puberbrein zeer gevoelig is voor beloning. Soms is het brein gewoonweg irritant dom; als je slechts acht getallen nog niet eens één minuut lang kunt onthouden, ligt dat niet aan jou.

Securitypsychologie vertaalt de psychologie op het gebied van veiligheid en beveiliging naar praktische inzichten en oplossingen. In de serie securitypsychologie-blogs ditmaal:

Je ziet meer criminaliteit dan er is!

Eén van de grootste tekortkomingen van ons brein is dat het soms gewoon lui is. Als het een beslissing moet nemen of het moet een probleem oplossen, valt het graag terug op vuistregels of oplossingen die in het verleden goed werkten. In veel gevallen een goede strategie van het brein. Want bijvoorbeeld bij een fysieke aanval door een agressieve klant is een snelle reactie belangrijk. Er is dan geen tijd om uitgebreid alle mogelijke oplossingen te overdenken. Soms kunnen deze vuistregels, heuristieken genoemd, je echter foppen en ervoor zorgen dat je (denk-)fouten maakt.

Wellicht herken je het verschijnsel dat wanneer je bezig bent met de aanschaf van een bepaald type auto, dat je dan dit type ‘ineens’ overal ziet? Zo werkt ook de gedachte die bij je binnenkomt als je in alle media het nieuws ziet, hoort en leest over (weer een) aanslag zoals afgelopen jaren in Parijs, Nice, Berlijn, Londen of Barcelona. Ik hoor dan om mij heen vaak: “Zie je wel, je kunt nergens meer veilig heen, zo’n aanslag kan je overal gebeuren!”.

Opvallen=onthouden

We staan langer stil bij meer ernstige, meer sensationele, meer emotionele, meer heftige gebeurtenissen. Juist door deze aard vallen deze gebeurtenissen meer op en dit kan leiden tot een overschatting van een dergelijk risico. Hoeveel ouders hebben zich niet zorgen gemaakt om hun kinderen die ’s avonds naar huis moeten fietsen nadat het verschrikkelijke lot van Anne Faber bekend werd?

Opvallende informatie wordt niet alleen beter teruggevonden in het geheugen,
we besteden er ook meer aandacht aan.

(on)Veiligheidsgevoel

Als een risico jou ter ore komt kunnen bepaalde elementen meer of minder gewicht meekrijgen. Men schat risico’s vaak in aan de hand van een vergelijking tussen negatieve en positieve uitkomsten. Door alleen aandacht te besteden aan één van die twee wordt je mening al beïnvloed. Als een buurtpreventieteam zegt dat zij met hun optreden 40% van het aantal diefstallen voorkomt, zal dat meer buurtbewoners overtuigen dan een BPT dat verkondigt dat in 60% van de gevallen de diefstallen ongestoord konden plaatsvinden.

De ‘levendigheid’ van de informatie over het risico is ook gerelateerd aan beschikbaarheid. Het is misschien het meest belangrijke element dat bepaalt of de informatie in het geheugen wordt opgeslagen en teruggevonden. Levendigheid wordt bepaald door de mate waarin de informatie:
– emotioneel aanspreekt;
– zowel in tijd als in ruimte nabij is;
– concreet is, waardoor men er makkelijker ‘beeld’ bij krijgt.

Meer relevante statistische informatie kan worden overschaduwd door deze levendige informatie. Zo kan uit de misdaadcijfers van de politie blijken dat in jouw eigen wijk niet of nauwelijks ingebroken wordt, toch zal je er van overtuigd kunnen zijn dat de criminaliteit hand over hand toeneemt! Wat zou je zeggen als kort na dit incident gevraagd wordt naar je veiligheidsgevoel? En wat is daarvan over als je zes maanden na het incident bevraagd wordt? Bewezen is dat uw oordeel wordt beïnvloed door de informatie die u heeft gekregen en door de levendigheid van deze informatie.

Doordenker

De beschikhaarheidsheuristiek, door psychologen Availability Bias genoemd, berust op onze neiging om de kans dat iets gebeurt te baseren op de moeite die het ons kost om er voorbeelden van te noemen.

Als je dus veel informatie krijgt over criminaliteit en deze informatie is veelal negatief, is emotioneel geladen, komt uit jouw omgeving en bevat ook nog sappige details; dan is de kans groot dat je de mate van criminaliteit hoger inschat dan deze daadwerkelijk is. Let wel; dit doet niets af aan de ernst van de criminaliteit om jou heen!
Het is goed je te realiseren dat je brein heuristieken gebruikt voor complexe problemen en dat deze vuistregels ons soms een verkeerd beeld geven. De balans zoeken tussen feiten en jouw mening is niet makkelijk, maar als je hier alleen al voor open staat maakt dat je minder vatbaar voor deze brein-fout.

Welke oordelen heb jij over de criminaliteit om jou heen? En waarop zijn deze oordelen gebaseerd?

Het geeft de afzenders van criminaliteitsinformatie ook te denken:

• Is het iedere dag zien van BOA’s juist een goed teken of niet?
• Wat doen de berichten over verdachte personen op de BuurtWhatapp met de lezers?
• Hoe formuleert men de veiligheidsboodschappen? Positief, feitelijk/zakelijk of sensatiebelust? Deelt men successen of vooral risico’s?

Wat doen onderstaande voorbeelden met jou in termen van afschrikken en weerbaar maken?

Externe links!
Dit blog bevat links naar websites die door andere partijen dan mij worden aangeboden. Deze links zijn uitsluitend ter informatie. Ik heb geen zeggenschap over deze websites en ben niet verantwoordelijk of aansprakelijk voor de daarop aangeboden informatie, producten of diensten.